ધરતીકંપ
10મા ધોરણ માં હતો (1993 - 94 માં) ત્યારે બધા એવુ કહેતા કે ગુજરાતી ની પરિક્ષા માં આ વખતે “ધરતીકંપ” ઉપર નિબંધ લખવાનો આવશે. કેમ કે, ઇ વરસે લાતુર માં જબરદસ્ત ભૂકંપ આવેલો. બરોબર નિબંધ તૈયાર કરીને પરિક્ષા આપવા ગ્યો’ તો. જો કે, નિબંધ તો બીજો પુછાયેલો, પણ મગજ માં ધરતીકંપ વિશે ની માહિતી બેસી ગ્યેલી. પછી, જ્યારે આંધ્ર માં ભણવા ગ્યો ત્યારે લાતુર નાં બે વિદ્યાર્થીઓ સાથે સારી મિત્રતા થઈ ગ્યેલી અને એમના અનુભવો વિશે ચર્ચા થાતી.
પણ જે અનુભવવાનું હતું, એ માટે માહિતી નાં આવા નાના નાના dose મને તૈયાર કરવામાં નિષ્ફળ ગ્યા. જે અનુભવ થવાનો હતો, એની ભયાનકતા અને અનિશ્ચિતતા તો આજે પાંચ વરહ પછી પણ પરસેવો છુટાવે છે.
8.46am, 26મી જાન્યુઆરી 2001: પપ્પા મૉર્નિંગ વૉક માં ગ્યા છે, મમ્મી એમની નિશાળ માં પ્રજાસત્તાક દિન ની ઉજવણી માં ગયેલ છે, ભાઈ નાસ્તો – પાણી કરીને છાપુ વાંચે છે. હું ન્હાવા ની શરુઆત કરવાની તૈયારી કરું છુ. અને અચાનક જ બાથરૂમ, ભારતીય ટ્રેઈન ની જેમ, ધ્રુજવા મંડે છે. હું અવ્યવસ્થિત રીતે ટુવાલ વીંટાળીને બૂમ પાડતો પાડતો બહાર આવુ છુ, “ભાગ, ભાઈ ભાગ”. ભાઈ તો મારી આગળ છાપું હાથ માં લઈ ને ભાગતો જ હતો! પછી તો અમે બેય, ઘર માં થી ફળીયા માં અને ત્યાંથી વંડી ઠેકીને શેરી માં. ફળીયા નો દરવાજો ખોલવાનો ક્યાં સમય જ હતો? પાડોશીઓ પણ દોડીને બહાર આઇવા. ઘર ની બહાર પશુઓ ને પીવા માટે બનાવેલી નાની પાણી ની કુંડી અડધી ભરેલી હતી. એમાંનું પાણી છલકાઈ ને નીચે ઢોળાય છે. આ બધુંય કાલે જ બઇનુ હોય એમ અત્યારે નજર ની સામે તરવરે છે. અને આ ભૂકંપ ની સાથે સંભળાતો ગેબી અવાજ suspense અને ડર માં ઉમેરો કરતો હતો. થોડી વાર પછી, પપ્પા ને દૂર થી આવતા જોયા. જે મચ્છુ નદી નાં પૂલ ઉપર થી તે 10 મીનીટ પહેલા હાઇલા હતા, એની અડધી ફૂટપાથ ભૂકંપ માં પડી ગઈ. મમ્મી પણ થોડી વાર પછી ઘરે આવી ગ્યા. જો કે અમારા ઉપરાંત બીજા ઘરો ને થોડું ઘણું નુકસાન થ્ય્યુ, સદનસીબે અમારી સોસાઈટી માં કોઈ જાનહાની નો’ થઈ.
પછી તો સમાચાર મળવા ની શરુઆત થઈ ગઈ કે મોરબીનાં ક્યા વિસ્તારો માં સૌથી વધુ નુકસાન થ્યુ છે, મોરબી સિવાય ક્યાં ક્યાં અસર થઈ છે. સાંજે મિત્ર જોડે ગામ માં હાલત કેવી થઈ છે ઇ જોયુ. લોકો પાસે થી જાણવા મઇળુ કે ગામડાઓ માં બહુ નુકસાન થ્યુ છે અને 80 – 90% ઘરો સાફ થઇ ગ્યા છે. ધરતીકંપ ની સાંજ થી જ મોરબી ની સોસાઈટીઓ માંથી લોકો એ થેપલા, રોટલી, શાક વગેરે રાંધી રાંધીને વાહનો માં ગામડે ગામડે જઇ ને આપવાનું ચાલુ કરી દીધુ.
બપોરે, અમે અને અમારા પાડોશીએ ભેગુ રસોડું કઇરુ કેમ કે એમનું ફળીયુ મોટું હતુ; આથી ચાલુ રહેલ aftershocks ની બીક નો’ રહે. રાત્રે ફળીયા માં સુતા. વિજળી તો બીજે દિ’ આઈવી. બીજે દિ’ ઘર માં સૂવાનો પ્રયત્ન કઇરો પણ, શાંતિ થી ઉંઘ આવે તો ને! એટલે શેરી માં જ પાડોશીઓ સાથે તંબૂ તાઇણા. શિયાળાની ઠંડી પણ ચાલુ જ હતી. આમ થોડાક દિ’ હાઇલુ. પછી, બીક ઓછી થઇ એટલે ફળીયામાં મચ્છરદાની બાંધીને સુવાનું શરૂ કઇરુ.
અહિં પશ્ચિમ માં તો લાકડાનાં floors સામાન્ય છે. આજે પણ જ્યારે મારી lab ની નીચે આવેલ lab માં કોઈ જોરથી દરવાજો બંધ કરે છે કે કોઈ વજનદાર વસ્તુ પછાડે છે ત્યારે મારુ કૉમ્પ્યુટર, ટૅબલ ધ્રુજે છે અને ભૂકંપની યાદ અપાવી જાય છે.
Undoubtedly, આ દુર્ઘટના નાં લીધે અમુક એવા વ્યક્તિગત પ્રસંગો પણ છે કે જે સુખદ યાદ અપાવે છે. એકબીજાને ઉપયોગી બનવાની અગત્યતા સમજાઈ. મિત્રો સાથે તાપણું સળગાવીને ચા પીતા પીતા મોડે સુધી ચોકી કરવી (ચોરી નાં બનાવો વધી ગ્યા હતા કેમ કે ઘણાં લોકો નાં મકાનો નુકસાની નાં લીધે સલામત નો’તા), સાંજે ઘર ની બહાર ટીવી. લાવીને કૌન બનેગા કરોડપતી જોવુ, દિવસ નાં સમયે તડકા માં ખાટલા ઉપર બેસીને Toefl અને GRE માટે ની તૈયારી કરવી, પબ્લીક લાઈબ્રેરીનાં ખખડધજ બીલ્ડીંગ માંથી છાપાં અને સામયિકો બહાર લાવી ને કેસરબાગ માં ઘાસ ઉપર બેઠા બેઠા વાંચવુ!
ટૂંક માં, આ દુર્ઘટનાએ હજારો લોકો ની જિંદગી બે મીનીટની અંદર છીનવી લીધી, કરોડો લોકો નાં સપનાંઓ ચકનાચૂર કરી નાઇખા, હજારો ભ્રષ્ટ લોકો ને કરોડો રૂપીયા ભ્રષ્ટાચાર કરીને ખાઈ જવાનો મોકો આઇપો; પણ સાથેસાથે દેશ નાં લોકો ને કટોકટીનાં સંજોગો માં કેવીરીતે સફળતાથી એક થઇને સામનો કરવા માટે જરૂરી practice પૂરી પાઇડી.
પણ જે અનુભવવાનું હતું, એ માટે માહિતી નાં આવા નાના નાના dose મને તૈયાર કરવામાં નિષ્ફળ ગ્યા. જે અનુભવ થવાનો હતો, એની ભયાનકતા અને અનિશ્ચિતતા તો આજે પાંચ વરહ પછી પણ પરસેવો છુટાવે છે.
8.46am, 26મી જાન્યુઆરી 2001: પપ્પા મૉર્નિંગ વૉક માં ગ્યા છે, મમ્મી એમની નિશાળ માં પ્રજાસત્તાક દિન ની ઉજવણી માં ગયેલ છે, ભાઈ નાસ્તો – પાણી કરીને છાપુ વાંચે છે. હું ન્હાવા ની શરુઆત કરવાની તૈયારી કરું છુ. અને અચાનક જ બાથરૂમ, ભારતીય ટ્રેઈન ની જેમ, ધ્રુજવા મંડે છે. હું અવ્યવસ્થિત રીતે ટુવાલ વીંટાળીને બૂમ પાડતો પાડતો બહાર આવુ છુ, “ભાગ, ભાઈ ભાગ”. ભાઈ તો મારી આગળ છાપું હાથ માં લઈ ને ભાગતો જ હતો! પછી તો અમે બેય, ઘર માં થી ફળીયા માં અને ત્યાંથી વંડી ઠેકીને શેરી માં. ફળીયા નો દરવાજો ખોલવાનો ક્યાં સમય જ હતો? પાડોશીઓ પણ દોડીને બહાર આઇવા. ઘર ની બહાર પશુઓ ને પીવા માટે બનાવેલી નાની પાણી ની કુંડી અડધી ભરેલી હતી. એમાંનું પાણી છલકાઈ ને નીચે ઢોળાય છે. આ બધુંય કાલે જ બઇનુ હોય એમ અત્યારે નજર ની સામે તરવરે છે. અને આ ભૂકંપ ની સાથે સંભળાતો ગેબી અવાજ suspense અને ડર માં ઉમેરો કરતો હતો. થોડી વાર પછી, પપ્પા ને દૂર થી આવતા જોયા. જે મચ્છુ નદી નાં પૂલ ઉપર થી તે 10 મીનીટ પહેલા હાઇલા હતા, એની અડધી ફૂટપાથ ભૂકંપ માં પડી ગઈ. મમ્મી પણ થોડી વાર પછી ઘરે આવી ગ્યા. જો કે અમારા ઉપરાંત બીજા ઘરો ને થોડું ઘણું નુકસાન થ્ય્યુ, સદનસીબે અમારી સોસાઈટી માં કોઈ જાનહાની નો’ થઈ.
પછી તો સમાચાર મળવા ની શરુઆત થઈ ગઈ કે મોરબીનાં ક્યા વિસ્તારો માં સૌથી વધુ નુકસાન થ્યુ છે, મોરબી સિવાય ક્યાં ક્યાં અસર થઈ છે. સાંજે મિત્ર જોડે ગામ માં હાલત કેવી થઈ છે ઇ જોયુ. લોકો પાસે થી જાણવા મઇળુ કે ગામડાઓ માં બહુ નુકસાન થ્યુ છે અને 80 – 90% ઘરો સાફ થઇ ગ્યા છે. ધરતીકંપ ની સાંજ થી જ મોરબી ની સોસાઈટીઓ માંથી લોકો એ થેપલા, રોટલી, શાક વગેરે રાંધી રાંધીને વાહનો માં ગામડે ગામડે જઇ ને આપવાનું ચાલુ કરી દીધુ.
બપોરે, અમે અને અમારા પાડોશીએ ભેગુ રસોડું કઇરુ કેમ કે એમનું ફળીયુ મોટું હતુ; આથી ચાલુ રહેલ aftershocks ની બીક નો’ રહે. રાત્રે ફળીયા માં સુતા. વિજળી તો બીજે દિ’ આઈવી. બીજે દિ’ ઘર માં સૂવાનો પ્રયત્ન કઇરો પણ, શાંતિ થી ઉંઘ આવે તો ને! એટલે શેરી માં જ પાડોશીઓ સાથે તંબૂ તાઇણા. શિયાળાની ઠંડી પણ ચાલુ જ હતી. આમ થોડાક દિ’ હાઇલુ. પછી, બીક ઓછી થઇ એટલે ફળીયામાં મચ્છરદાની બાંધીને સુવાનું શરૂ કઇરુ.
અહિં પશ્ચિમ માં તો લાકડાનાં floors સામાન્ય છે. આજે પણ જ્યારે મારી lab ની નીચે આવેલ lab માં કોઈ જોરથી દરવાજો બંધ કરે છે કે કોઈ વજનદાર વસ્તુ પછાડે છે ત્યારે મારુ કૉમ્પ્યુટર, ટૅબલ ધ્રુજે છે અને ભૂકંપની યાદ અપાવી જાય છે.
Undoubtedly, આ દુર્ઘટના નાં લીધે અમુક એવા વ્યક્તિગત પ્રસંગો પણ છે કે જે સુખદ યાદ અપાવે છે. એકબીજાને ઉપયોગી બનવાની અગત્યતા સમજાઈ. મિત્રો સાથે તાપણું સળગાવીને ચા પીતા પીતા મોડે સુધી ચોકી કરવી (ચોરી નાં બનાવો વધી ગ્યા હતા કેમ કે ઘણાં લોકો નાં મકાનો નુકસાની નાં લીધે સલામત નો’તા), સાંજે ઘર ની બહાર ટીવી. લાવીને કૌન બનેગા કરોડપતી જોવુ, દિવસ નાં સમયે તડકા માં ખાટલા ઉપર બેસીને Toefl અને GRE માટે ની તૈયારી કરવી, પબ્લીક લાઈબ્રેરીનાં ખખડધજ બીલ્ડીંગ માંથી છાપાં અને સામયિકો બહાર લાવી ને કેસરબાગ માં ઘાસ ઉપર બેઠા બેઠા વાંચવુ!
ટૂંક માં, આ દુર્ઘટનાએ હજારો લોકો ની જિંદગી બે મીનીટની અંદર છીનવી લીધી, કરોડો લોકો નાં સપનાંઓ ચકનાચૂર કરી નાઇખા, હજારો ભ્રષ્ટ લોકો ને કરોડો રૂપીયા ભ્રષ્ટાચાર કરીને ખાઈ જવાનો મોકો આઇપો; પણ સાથેસાથે દેશ નાં લોકો ને કટોકટીનાં સંજોગો માં કેવીરીતે સફળતાથી એક થઇને સામનો કરવા માટે જરૂરી practice પૂરી પાઇડી.
posted by Kathiawadi at 7:55 PM
5 Comments:
ઇ દિ તો હુય નો ભુલી હકુ. હુ તો વડોદરાની મ.સ. યુની. ની હોસ્ટેલમાં ઊપલા માળે સુતોતો. અને મને એમ થયુ કે માળો આ પલંગ કોણ હલાવે છે? એટલે જરાક પડખુ ફરીને મારા રૂમ પાર્ટનરને ડારો દેવા જાતો તો પણ ઇ જ બોઇલો કે ભાગો ભુકંપ આઇવો. એટલે પછી તો ચાદર હડસેલીને હું તો ભાઇગો. પણ જો કે ઇ દિ રાતે અમે બધા તો પાછા રૂમમાં આવીને ઊંઘી ગ્યાતા કારણ કે વડોદરામાં બહુ કાંઇ એવુ હતુ નઇ અને જો વધારે પડતું કાંઇ હોય તો પણ અમે ક્યાં જાયી?
A timely post to remember those loved ones.. You mentioned 'Bhartiya train' - In fact, I was visiting India that time and was on a train from A'bad to Mumbai that morning.. As the train approached Surat, within a few minutes, the whole train started moving like a 'Bhartiya naiyya'.. I can never forget that scene.. May God bless all the lives that got affected due to this tragedy..
I enjoyed reading your cricket post as well.. esp. during this historic (hey India-Pak matches always create history) cricket tournament.. India is truly a democratic country, not just for the name sake, where we are not afraid to argue for what we believe in - be it with friends, families or foes - be it about Saurav Ganguly or anyoneanything else :) Mera Bharat Mahaan.. Happy Republic Day!
Keep writing.. Cheers!
Hirenbhai,
5-5 varsh na vahaana vahi gaya chhata pan je drashya smritipatal par varam var ubhri awe, tene to zindagi ma kem bhuli shakaai?
te diwse hoon pan mari bhavnagar ni jain hostel ma sauthi upla maade suto hato ane kaachi ungh ma hato, tya dhire dhire jameen dhrujvani sharu thai.(bhavnagar ma ame nana nana aanchakaa aug 2000 thi mehsoos karta hata etle practise thai gayeli)..tarat j badha "awyo,awyo" ni boomo paadta hostel na ground per pahonchi gaya. 2 min thi pan ochchhaa time ma 75 vidyarthi o hostel ni bahaar hata(amne practise thai gayee hati, 2000 na nana aanchkaao thi)
Jyaare niche ubha hata, tyaare hostel na bari-baarna aapoaap bandh-ughaad thata joi ne to 2 ghadi vishwas j noto awto.aakhi hostel jaane humnan amari maathe padshe, ewu laagtu hatu.
Have amne em ke aa nano bhukamp hato, etle vandho nahi awe. pan jyaare ame chaa piwa bahaar nikda, pco ma phone karwa gaya tyaare bhukamp ni bhayaanakta no khayaal awyo. pela surendranagar,limbdi,baroda,amdavad ane chhelle bhuj na samachar sambhdi ne ghadi to thayu ke aa badhu achaanak shu thai gayu ?
amaare tya ek gandhidham no vidyarthi hato, diploma IT ma, teni haalat to jowati noti.satat 3 diwas sudhi radto hato, kem ke phone line badhi dead hati and ena parents na kain news nota madta.
ek baju ame january ni thandi ma hostel na ground ma j sui rehata hata, ane biji baju ewa vidyarthi o hata, jena ghar na nu kain thekanu notu(sadnasibe, koi ne jaanhani noti thai;maatra ghar padi gaya hata 2-4 jana na) tyaare haalat to kalpi shakaai ewi hoi.
ame 75 vidyarthio uper upla maad thi palang,gaadla, takiya,chaadar je madyu te jaldi jaldi lai ne, pura 1 mahina sudhi niche suta hata. 3 diwas sudhi to nahaya pan nota, kem ke bathroom upla made hato ane koi ni himmat noti thati uper jawani!!
thodi kad vadi ane thekaane padya pachhi tv par drashyo joi ne ekaant ma radi padyo hato hoon..kain karwu chhe ewu nakki karyu ane hostel na juniors-seniors ne bhega karya, mari vaat raju kari. bije diwse hostel ni bahaar main road par badha ubha rahi gaya, ane je nikde tene swechchha e daan dewani appeal karta hata..
cycle wada thi mandi ne car wada, gareeb thi mandi ne paisa dar, nana thi lai ne mota badha ne daan ni tehal kari; ane tyaare je madad no pravaah jova madyo te aaj sudhi bhulaai tem nathi.
2 diwas ma 10,000 rupiya bhega kari ne ame kutch-bhuj na pidito ne pahonchadya hata. amaru kaam joi ne hostel na trustee,members vigere pan khula dil e faado apyo hato.
bhukamp par ke te pachhi kadi bhukamp prabhavit sheharo ma jawanu banyu nathi, pan TV par na drashyo joi ne, loko ni kathni saambhdi ne,laachaari sambhdi ne j ghani vaar man bharaai awtu hatu. Haji pan e drashyo, e aakrand, e laachari, e majboori o thi lathpath loko na chehra najar saame tarvari uthe chhe.
Aaje prajasattaak diwas na awsar par bhartiya howa no mane khoob khoob khoob garv chhe. bhukamp,tofan,tsunami,varsaad vigere jewi kudrati aafato saame pan chattaan ni jem ubha thai ne ladwu, e to maatra bhartiyo j kari jaane chhe.
Jai Hind
p.s. uper no maro anubhav, koi ni saame motaai bataawa maate nahi, pan maro jaat anubhav kehwano prayaas maatra chhe. mari hostel na vidyarthio ane asankhya loko ni humdardi, madad, sewa, maanavta, laagani,saath ane hoonf vina aa kaam kadi shakya na thayu hot, te maru dradhpane maanwu chhe.
aa anubhav mari zindagi no sauthi bihaamno rahyo, saathe saathe mane jeevan ne jovani drashti badalnaro pan rahyo. ek baju darr,asalaamati,bhay,aakrand,rudan,maut no khel joyo; to biji baju saahas,virta,madad,laagani,maansai,khumari na khel pan najaro najar joya chhe!!!Aa anubhav hoon kadi nahi bhuli shaku. 50 varsh pachhi pan nahi.
This comment has been removed by a blog administrator.
@ Vishal, Lucky you!
@ Sonal, That's right; Bharatiya Naiyya would be more appropriate. Wishes of Republic Day to you too.
@ Mitalbhai, Thankyou for sharing your experiences. I remember that Bhavnagari people were experiencing tremors for a few months before 26th morning. I remember laughing at Bhavnagris when we read about newspaper reports describing how scared they got with those tremors :(
Glad to know what you and your friends did to help others in the aftermath of the quake.
Btw, you write really well. I think you should at least install Gujarati font on your pc, even if you dont start a blog now. That will allow you to post comments in Gujju script.
I came across an article related to this post- http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/4662402.stm
Jai Hind
Post a Comment
<< Home